Армян музыкалық фольклоры

Армян музыкалық фольклоры немесе халық музыкасы ерте заманнан белгілі. Армян фольклорында халық арасында үйлену тойы, салт-дәстүр, дастархан, еңбек, бесік жыры, тұрмыстық, ойын және т.б әндерді қолдану кең тараған. Армян музыкалық фольклорында шаруа әндері «оровелдер» мен «пандухттардың» әндері үлкен орын алады. Арменияның әртүрлі аймақтарында бір ән әртүрлі орындалды.

Армян халық музыкасы біздің дәуірімізге дейінгі 12 ғасырда қалыптаса бастады. e. осы ежелгі халықтың тілімен бірге. Мұнда музыканың б.з.б. e. археологтар тапқан музыкалық аспаптар.

Ұлы Комитас

Армян халқының ғылыми фольклористикасы, армян халық музыкасы ұлы композитор, этнограф, фольклорист, музыкатанушы, әнші, хормейстер және флейтист – өлмес Комитастың есімімен тығыз байланысты. Армян музыкасын бөгде элементтерден тазартып, ол тұңғыш рет армяндардың төл музыкасын бүкіл әлемге танытты.

Ол көптеген халық әндерін жинап, өңдеп, нотаға түсірді. Олардың ішінде атажұртынан айырылып, жат жерде ажал тапқан шейіт – пандухттың (кезбенің) бейнесін бейнелейтін «Антуни» (кезбенің әні) сияқты әйгілі ән бар. «Крунк» - тағы бір танымал ән, халық музыкасының тамаша үлгісі.

Ашуги, гусандар

Армян фольклоры халық музыкасының атақты өкілдеріне, ашушыларға (әнші-ақындар), гусандарға (армян халық әншілері) өте бай. Сондай өкілдердің бірі Саят-нова. Армян халқы оны «Ән патшасы» деп атайды. Оның керемет дауысы бар еді. Армян ақыны мен музыкантының шығармашылығында әлеуметтік және махаббат лирикасы орталық орындардың бірін алады. Саят-Нованың әндерін белгілі әншілер Чарльз мен Седа Азнавур, Татевик Оганисян және тағы басқалар орындайды.

Армян музыкасының тамаша үлгілерін 19-20 ғасырлардағы ашуттар мен гусандар шығарған. Оларға Аваси, Шерам, Дживани, Гусан Шаен және т.б.

Армян халық музыкасының теориясы мен тарихын кеңестік композитор, музыкатанушы, фольклоршы С.А.Меликян зерттеген. Ұлы композитор 1 мыңнан астам армян халық әндерін нотаға түсірген.

Халық музыкалық аспаптары

Дүние жүзіне әйгілі армян музыканты Дживан Гаспарян дудукта шебер ойнай отырып, армян фольклорын бүкіл әлемге таратты. Ол бүкіл адамзатты тамаша халық музыкалық аспабы – өрік ағашынан жасалған армян дудукымен таныстырды. Музыкант армян халық әндерін орындауымен әлемді жаулап алды және әлі де жаулап алуда.

Армян халқының сезімін, тәжірибесін және эмоциясын дудук музыкасынан артық ештеңе жеткізе алмайды. Дудук музыкасы – адамзаттың ауызша мұрасының жауһар туындысы. Мұны ЮНЕСКО мойындады. Басқа халық музыкалық аспаптары: дол (урмалы аспап), бамбир, кемани, кеман (садақ аспаптары). Әйгілі Дживани ашығы кеман ойнады.

Армян фольклоры да қасиетті және классикалық музыканың дамуына үлкен әсер етті.

Армян халық музыкасын тыңдаңыз және сіз үлкен ләззат аласыз.